Phát triển điện mặt trời tại Việt Nam, trong đó, điện mặt trời (ĐMT) trên mái nhà (mà nhiều người thường gọi là điện mặt trời áp mái) được cho là có nhiều tiềm năng để khai thác có hiệu quả.
Nhiều tính toán cho thấy, có tới 30% mái nhà ở một số khu vực như TP.HCM hay Đà Nẵng có khả năng lắp đặt điện mặt trời áp mái cho hiệu quả.
Theo phân tích của các chuyên gia năng lượng, có rất nhiều lợi ích mà điện mặt trời áp mái đem lại cho cả Nhà nước và người tiêu dùng điện. Cụ thể, đối với Nhà nước, lợi ích không chỉ là có được thêm một nguồn năng lương sạch với sản lượng khá cao – nếu được khuyến khích đầu tư, đồng nghĩa với việc giảm tối đa nguồn vốn ngân sách phải đầu tư vào các công trình nguồn phát và lưới truyền tải điện.
Có tính toán chỉ ra rằng, chỉ cần khoảng 2 triệu nóc nhà tại Việt Nam lắp đặt điện mặt trời áp mái với công suất 10kW/1 mái nhà sẽ giúp giảm tương ứng khoảng 16 triệu tấn than mỗi năm do bớt đi nguồn điện phải sản xuất từ năng lượng hóa thạch.
Về phía người tiêu dùng, dù là đầu tư nhỏ theo quy mô hộ gia đình hay là tổ chức, doanh nghiệp đầu tư với quy mô lớn hơn – cũng đều cho những lợi ích hết sức thiết thực. Giáo sư. Viện sĩ. TSKH Trần Đình Long – Phó Chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam dẫn chứng, đối với các hộ gia đình đơn lẻ, cái này phụ thuộc rất nhiều vào chính sách giá điện bậc thang mà hiện nay đang áp với các hộ tiêu thụ. Khi mà hộ gia đình lắp đặt thêm ĐMT áp mái thì sẽ giúp cắt bớt được phần đuôi – tức là những bậc thang cao, và như vậy giá điện trung bình mà các hộ phải trả sẽ thấp hơn rất nhiều.. như vậy sẽ rất có lợi cho người tiêu dùng là hộ gia đình. Còn đối với các doanh nghiệp, xí nghiệp, cơ quan thì hiện nay chính sách giá điện đang áp dụng theo thời điểm sử dụng. Tức là nếu anh dùng nhiều vào giờ cao điểm thì giá điện phải trả cao hơn. Trong khi điện mặt trời áp mái khả năng được huy động cao trùng với thời điểm doanh nghiệp phải huy động điện nhiều vào giờ cao điểm. Nếu chỉ tính vào khung giờ buổi sáng, thì lượng điện mặt trời áp mái có thể huy động được từ các nhà công cộng có thể đạt 25-30%, nếu tính thêm cả vào các giờ buổi trưa, cao điểm nắng thì lượng điện huy động có thể lên tới 60-65%, và như vậy nó sẽ giảm được lượng điện năng phải trả do giá cao đối với các doanh nghiệp, xí nghiệp, nhà công cộng. Nếu quy định về chênh lệch giá giữa giờ cao điểm và thấp điểm càng nhiều thì lợi ích đạt được càng lớn.
Việc lắp đặt điện mặt trời áp mái hiện nay khá dễ dàng do công nghệ khá phát triển và tương đối phổ biến. Tuy nhiên, cùng với việc thiếu thông tin thì chi phí đầu tư còn khá cao (khoảng trên dưới 20 triệu đồng cho 1kWp điện mặt trời áp mái), theo các chuyên gia là nguyên nhân chính khiến các hộ dân chưa quan tâm.
Theo bà Ngụy Thị Khanh – Giám đốc Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID), giải pháp quan trọng để thúc đẩy điện mặt trời áp mái phát triển trong thời gian tới chính là phải coi trọng truyền thông tới cộng đồng, đặc biệt, phải truyền thông tới từng hộ gia đình, từ khả năng đầu tư cũng như lợi ích đạt được của mô hình này.
Phóng viên trang tin ngành điện, đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Ninh Hải – Trưởng phòng Năng lượng tái tạo, Cục Điện lực và NLTT, Bộ Công Thương.
PV: Điện mặt trời áp mái được cho là có nhiều tiềm năng để khai thác có hiệu quả. Theo tính toán của Ngân hàng Thế giới (WB), chỉ tính riêng tiềm năng điện mặt trời trên địa bàn TP.HCM cũng đã vào khoảng 6.300 MW. Vậy tiềm năng khai thác điện mặt trời mái nhà của Việt Nam được dự báo như thế nào thưa ông?
Ông Nguyễn Ninh Hải: Theo tính toán của ngân hàng thế giới, tiềm năng kỹ thuật ĐMT áp mái của cả nước có thể đến 13-15 nghìn MW, việc khai thác tiềm năng này sẽ được xem xét phù hợp với điều kiện kinh tế, khả năng vận hành hệ thống điện, phù hợp với từng thời kỳ
PV: Cho đến nay, Việt Nam có những cơ chế, chính sách nào để khuyến khích khai thác các tiềm năng này?
Ông Nguyễn Ninh Hải: Năm 2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành cơ chế khuyến khích phát triển ĐMT nói chung trong đó có điện mặt trời quy mô lớn và ĐMT áp mái. Tuy nhiên, để thuận tiện hơn trong cơ chế hạch toán, thanh toán đối với các dự án ĐMT áp mái, đầu năm 2019 Thủ tướng Chính phủ sửa đổi quy định đối với ĐMT áp mái theo đó “Các dự án trên mái nhà được thực hiện cơ chế mua bán điện theo chiều giao và chiều nhận riêng biệt của công tơ điện đo đếm hai chiều.
Bên mua điện (Tập đoàn Điện lực Việt Nam) thực hiện thanh toán lượng điện năng từ dự án trên mái nhà phát lên lưới điện với giá là 9,35 xu Mỹ. Thanh toán bằng tiền đồng Việt Nam theo tỷ giá trung tâm của đồng Việt Nam so với đô la Mỹ do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố vào ngày công bố tỷ giá cuối cùng của năm trước. Tuy nhiên, hiện nay các quy định này đã hết hiệu lực.
Với các lợi ích của ĐMT áp mái mà chúng ta đã biết, BCT đã đề xuất TTCP tiếp tục áp dụng giá bán điện 9,35 UScent/kWh đến hết năm 2021 và đồng thời trong dự thảo này, BCT cũng đề xuất thêm các mô hình điện mặt trời khác nhau như: bán toàn bộ cho EVN, tự dùng một phần và bán phần dư cho EVN, bán một phần cho hộ tiêu thụ khác và phần dư bán cho EVN, bán toàn bộ cho hộ tiêu thụ khác trong khu công nghiệp để tiếp tục thu hút nhiều thành phần kinh tế tham gia đầu tư ĐMT áp mái.
PV: Cuối tuần qua, Bộ Công Thương đã khởi động Chương trình thúc đẩy phát triển điện mặt trời mái nhà tại Việt Nam (giai đoạn 2019-2025). Chương trình này đã được Bộ Công thương phê duyệt ngày 05/7/2019. Xin được hỏi ông mục đích, ý nghĩa của chương trình này?
Ông Nguyễn Ninh Hải: Mục tiêu của Chương trình là Thúc đẩy hơn nữa phát triển ĐMT áp mái, phát triển ĐMT áp mái một cách bền vững; Quảng bá, thông tin về ĐMT áp mái đầy đủ, đa chiều đến người dân; Đào tạo cho các công ty, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực lắp đặt ĐMT áp mái; Đánh giá, chứng nhận cho các công ty, thiết bị đảm bảo chất lượng; Có các chương trình hỗ trợ 1 phần tài chính cho các hộ gia đình có lắp đặt ĐMT áp mái; Xây dựng các chương trình liên kết các ngân hàng, nhà cung cấp, nhà đầu tư để đưa ra các gói sản phẩm phù hợp với nhiều đối tượng khác nhau; Cung cấp các quy trình đăng ký lắp đặt, hướng dẫn kỹ thuật….
PV: Những đối tượng nào được tham gia vào chương trình này? Khi tham gia thì họ được hỗ trợ gì không, cụ thể như thế nào thưa ông?
Ông Nguyễn Ninh Hải: Chương trình không giới hạn đối tượng tham gia. Tuy nhiên các hoạt động cụ thể sẽ hướng đến các đối tượng khác nhau. Ví dụ: hiện chương trình đang xây dựng gói hỗ trợ tài chính dự kiến từ 2-3 triệu đồng cho 1 kWp lắp đặt và tối đa không quá 6-9 triệu đồng cho 1 khách hàng; chương trình đào tạo hướng đến các công ty thực hiện việc bán và lắp đặt hệ thống ĐMT áp mái;…
PV: Theo thông tin tổng hợp, tới nay đã có hơn 8000 hộ gia đình đã lắp đặt ĐMT áp mái để khai thác sử dụng và bán điện cho EVN. Tổng công suất điện mặt trời mái nhà đã đạt xấp xỉ 150 MW, trong khi số liệu hồi đầu năm mới chỉ là hơn 30MW… Thưa ông, điều gì đã giúp cho ĐMT áp mái phát triển nhanh như vậy?
Ông Nguyễn Ninh Hải: Số liệu cập nhật từ EVN đến ngày 18/7/2019 là 9.314 khách hàng lắp đặt với tổng công suất 193 MWp trong đó lắp đặt tại trụ sở các các đơn vị thuộc EVN là 6,57 MWp, khách hàng là các hộ sinh hoạt 7.550 với tổng công suất 40,46 MWp, khách hàng là hộ tiêu thụ khác là 1.560 khách hàng với tổng công suất 145,9 MWp.
Theo tôi, ĐMT áp mái phát triển nhanh hơn là do một số lý do 1) đầu năm 2019, Thủ tướng Chính phủ đã tháo gỡ khó khăn vướng mắc trong hạch toán, thanh toán đối với ĐMT áp mái; 2) thị trường ĐMT ở Việt Nam đã bước đầu hình thành và phát triển góp phần làm giá thiết điện mặt trời như inveter, tấm quang điện giảm khá nhiều; 3) thông tin về ĐMT áp mái đã được quảng bá rộng rãi hơn; 4) EVN đã rất tích cực trong việc ban hành hướng dẫn, trình tự thủ tục lắp đặt, phối hợp với người dân trong quá trình lắp đặt ĐMT áp mái…
PV: Với những lợi ích mà Giáo sư Trần Đình Long – Phó Chủ tịch Hội Điện lực Việt Nam đưa ra đối với các hộ gia đình cũng như doanh nghiệp khi đầu tư ĐMT mái nhà. Dưới góc độ cơ quan quản lý, ông nhìn nhận như thế nào về lợi ích cụ thể của các đối tượng gia đình/Doanh nghiệp khi lắp đặt ĐMT mái nhà?
Ông Nguyễn Ninh Hải: Tôi nhất trí với ý kiến của Giáo sư Trần Đình Long. Tuy nhiên, không phải tất cả gia đình, doanh nghiệp lắp ĐMT áp mái đều thu được lợi ích như nhau. Để đảm bảo hiệu quả, thu được lợi ích các gia đình, doanh nghiệp cần xem xét, cân nhắc nhiều yếu tố: Vị trí nhà, xưởng có bị che bóng bở nhà bên cạnh, nhà cao tầng, bóng cây, cột đèn, cột điện…Mái lắp đặt ở các vùng miền khác nhau đem lại hiệu quả kinh tế khác nhau; Thiết kế hệ thống điện áp mái phù hợp; Biểu đồ tiêu thụ điện của gia đình, doanh nghiệp; Lượng điện tiêu thụ hàng tháng của gia đình, doanh nghiệp; Chất lượng thiết kế, lắp đặt, chất lượng thiết bị…
Trong đó có 3 yếu tố chính cần lưu ý: Mái lắp ĐMT ở miền nào, vì cường độ bức xạ mặt trời các miền khác nhau là khác nhau; Biểu đồ tiêu thụ và lượng điện tiêu thụ hàng tháng: ví dụ gia đình cả ngày đi làm, chiều tối mới về sử dụng điện, trong khi đó ĐMT chỉ phát vào ban ngày. Khi đó hầu như toàn bộ điện sản xuất ra sẽ bán cho EVN. Do đó, gia đình, doanh nghiệp cần cân nhắc, tính toán chi tiết để đem lại hiệu quả kinh tế phù hợp nhất.
- Công ty chúng tôi có đội ngũ nhân viên chuyên lắp điện mặt trời áp mái cho các hộ gia đình và các dự án điện mặt trời, hỗ trợ tư vấn miễn phí cho các hộ gia đình, các chủ đầu tư điện mặt trời, tư vấn xây lắp điện, nâng công suất trạm biến áp, các đơn vị xí nghiệp, khu công nghiệp…
Tags: Tự lắp điện mặt trời, Mô hình điện mặt trời, Giá bán điện mặt trời, Suất đầu tư điện mặt trời, Báo giá hệ thống điện mặt trời hòa lưới, Các loại inverter điện mặt trời, Điện mặt trời là gì, Điện mặt trời việt nam, Doanh nghiệp google